Bu ifadeyi iki şekilde anlamak mümkün:

“Vel yevmil âhir”nin başındaki “v”, yani arapçadaki “vav” harfini tek başına bağlaç olarak düşünüp, “EL YEVM’İL ÂHİR” şeklinde anlamak da mümkündür bize göre; “Vel yevmil âhir” de diyerek “VE Yevmil âhir” diye anlamak da...

“VEL YEVMİL ÂHİR” gibi ele alırsak; “Ve daha sonraki an’a”şeklinde çıkar anlam...

“v’EL-YEVM’İL ÂHİR” diye anlarsak; “âhiret günü” diye kastedilen “kıyamet” anlaşılır!..

Buna karşın birinci okuyuş itibarıyla ise, “içinde bulunduğun andan sonra gelen diğer anlar” anlamınadır.

“YEVM”; esas itibarıyla günlük kullanışta bildiğimiz, 24 saatlik gün diye de anlaşılabileceği gibi; “AN” anlamına da gelir...

Bizim bildiğimiz “gün”lük anlamın esas itibarıyla madde dünyasına, beş duyuya bağlı, izafî-göreceli bir ifade olması hasebiyle; daha doğru gerçek anlamı “AN”dır.

Bu sebepledir ki, “Ve daha sonraki ‘an’lar” deyince; bu “daha sonraki ‘an’lar” ifadesinden, insanın yaşamının sonsuz olması, sürgit devam etmesi anlaşılır.

Yani içinde bulunduğun her “an”dan sonraki “an”da var olacağın; hiçbir zaman “yok” olmayacağın anlaşılır!.. Bu birinci mânâsı...

“Vel yevmil âhir”, yani “bulunduğum andan sonraki bir anda da var olacağıma” derken işaret edilen “sonraki bir an var” ve bu sonraki“an”lar hiç sonu gelmeksizin sonsuza dek devam edip gidecek!.. Kabir âlemi veya berzah âlemi, kıyamet âlemi, mahşer âlemi, sırat yaşamı, cennet ve cehennem yaşamı şeklinde, çeşitli aşamalarda devam edecek olan, böylesine sürgit bir yaşam mevcut...

Bir de “EL YEVM’İL ÂHİR”de ki “EL YEVM”, yani bilinen o meşhur ‘AN’!..

Nedir o meşhur “AN”?..

“Büyük kıyamet” diye bilinen, bahsedilen zaman süreci!..

Böyle bir sürecin de yaşanacağı...

Berzah âlemindeki, kabir âlemindeki “an”lardan sonra; bütün insanların ve cinlerin bir araya geleceği ve Dünya’da yaşadıkları anların hâsılasını, sonuçlarını, semeresini görecekleri toplu yaşam “AN”ı!..

“Küçük kıyamet” diye bahsedilen, yani “ölüm” denen “beden değişimi” anından sonraki bireysel yaşama anları!..

Demek ki biz “VEL YEVMİL ÂHİR” dendiği zaman burada iki mânâ anlayacağız:

Bir; sonsuza dek sürüp gidecek olan bir yaşam... “Yok” olmanın söz konusu olmadığı, sınırsız devam edecek olan yaşam “an”ları...

İki; bütün insanların ve cinlerin -yani uzaylı denen o varlıkların- toplu olarak bir boyutta, bir ortamda gelip; dünya yaşamlarının semeresini, neticesini görecekleri süreç!

“Vel yevmil âhir” anlayışı, ele aldığı esaslar itibarıyla, birçok -din adı verilen- inanış ile İslâmiyetin farkını oluşturan başlıca konulardan biridir.

Geçmiş birtakım inanış şekillerinde, mesela Budizm’de, Konfiçyus dininde v.s.de “Âhiret günü” denen, “ölümden sonraki bu sonsuz yaşamın devamı ve bütün insanların ve cinlerin bir araya gelip yaptıklarının sonuçlarını görme süreci” anlayışı ve inanışı yoktur.

Ayrıca, reenkarnasyon inancını reddeden “Âmentü”deki hüküm burası!..

Bütün ins ve cin, yani madde boyutunda yaşayan insanlar ve madde ötesi dalga (wave) boyutta yaşayan uzaylı denen, cin denen, şeytan denen, İblis denen varlıkların yaşadığı şu boyutun sonsuza dek ileriye dönük olarak devam etmek suretiyle; bir gün hepsinin bir araya gelip Dünya’da yaşadıklarının ve yaptıklarının sonuçlarını görmeleri olayı söz konusu, İslâm Dini’nde... Ve bu da “Vel yevmil âhiri” diye ifade ediliyor.

Oysa, İSLÂM DIŞI İNANIŞLARDA, İSLÂM DİNİ’NDE YERİ OLMAYAN tenasüh veya reenkarnasyon diye bir olay var!

Böyle, insanların ve cinlerin yaptıklarının neticesini yaşayacakları özel bir süreç söz konusu değil onlarda!..

Dünya’da yaşıyor; ölüyor, ondan sonra ruh olarak bir yerlerde kalıyor, ruh olarak tekrar dünyaya geliyor, bir bedene giriyor! Ama hayvan bedenine giriyor, ama insan bedenine giriyor ve bu bedenlerde yaşamına devam ediyor!..

Sonra tekrar tekrar gidiyor, sonra tekrar dünyaya geliyor!..