− Taklit eden gerçeği bilebilir ama tahkik eden taklit edene gerçeği bilgi olarak verir, gerçekle kayıtlı olmaksızın...
− Tahkik; gerçeği araştırma... Gerçek; hakikat yani hedef…
− Tahkik: idrak ederek uygulamaktır...
− Tahkik kelimesi, kullanımı bakımından eskinin tekrarını çağrıştırırken “GERÇEĞİNE” daha güncel ve vurgulu...
− Meydan Larousse “Gerçek” için şöyle diyor: Tam anlamıyla var olan, bir olgu niteliğiyle mevcut bulunan, varlığı yadsınamayan.
− Araştırma sonucu gerçeğe ulaşamayabilirsiniz; Gerçek, kaynaktan vuku bulursa, hedefe ulaşılır...
− Tabanı hissetmeyle başlayan hakikat yaşamıdır.
− Tahkiki, Tetkik anlamında almak gerçeği ifade etmemektedir...
Üstad
− Şu ana kadar en doğru cevap ....’in...
Araştırma, soruşturma, inceleme yoluyla gerçeğe ermek demektir tahkik!.. Gerçek, ise hakikat anlamında kullanılır...
Bizim yaptığımız iş, TAKLİTinden arınıp hakikate ermek için gereken fikrî mücadele değil midir?..
Cevaplar
− Gerçek, sabit olan hakikattir. Tahkik ise gerçeğin hayata uygulanmasıdır.
− Tahkikin sonu tahakkukdur, diye düşünüyorum.
− Tahkik, yaşamı oluşturacak idrak kapasitesini oluşturmaktır...
− “Gerçek” sözcüğü, “hakikat”i ifade edememektedir, kanaatindeyim..
− Bütün uğraşımız taklitten kaçmak!
− İlim müminin yitiğidir, GÖRDÜ MÜ alsa iyi olur!..
Üstad
− Bulunduğu yere hiç bakmam; hemen alırım!.. İsterse bizim gibi çamurda olsun!
Cevap
− Estağfirullâh Üstadım... Doğru izafîdir.
Üstad
− Gerçekleri kabullenmek çok çok zordur! Allâh hazmını versin!
Soru
− İnceleme, araştırma, sorma, soruşturma ve teslimiyetten oluşan bir formül, Gerçeğin idrakına giden yolu açar kanısındayız.
Üstad
− P... baştakiler iyi de sonuncunun yerini anlayamadım orada (teslimiyet)…
Cevap
− Bizim Üstadımız var; araştırma, soruşturma bize yakışmaz... Biz şanslıyız... Nankör değil!
Üstad
− Hazır yemek ve taklit de size yakışmaz!..
Cevaplar
− Teşekkürler Üstadım...
− Gerçek=doğru. Tahkik=araştırmak
− Akılla çözülemeyenin teslimiyetle kabul edilmesi gerektiğini kastettik.
− Tahkik bâtıldan uzaklaştırır, Aşk ile teslim olursun...
− Gerçek, tahkikin götürecegi yerdir. Ki öyle bir yer de yoktur.