Rahman Suresi, Mekke döneminin son yıllarına doğru veya Medine döneminde nazıl olmuştur... Her ikisine ait rivayetler vardır... Tüm sureler itibarıyla 89.sırada indiği genel kabuldür... Adını ilk ayeti ve ilk kelimesi olan “er-Rahman”dan alır... 78 ayettir...

Hz.Ali r.a.a dayanan bir rivayette, Hz.Rasulullah s.a.v. sure hakkında şöyle buyurmuştur: “Her şeyin bir gelini-süsü vardır; Kuran’ın gelini de Rahman Suresidir”...

Sure’nin sebeb-i nüzul’u hakkında rivayetler şöyledir:

1) ”Onlara <Rahman’a secde edin> denildiğinde, dediler” (Furkan: 60) ayetinde ifade edildiği üzere “Rahman ne demektir, Rahmanı tanımıyoruz” diyenlere icabetle bu sure nazıl olmuş ve ilk ayetinde ile başlayarak açıklamıştır...

2) Hz.Rasulullah’ın vahiy alan bir nebiy olduğuna inanmayan müşrikler, Ona şair, sihirbaz diyerek söylediği sözleri/Kuran'ı o kabiliyette başka insanların öğretmiş olabileceğini iddia ediyorlardı... “Andolsun ki biz onların <Kuran’ı ona ancak bir beşer öğretiyor> dediklerini biliyoruz... Onların nisbet etmeye uğraştıkları kişinin lisanı yabancıdır... Oysa bu apaçık Arapça bir lisandır”(Nahl:103), ayetinde anlatılan bu duruma da bir cevap oluyordu, bu sure...

Sure’de açıklanan hususlar:

Sure, ins ve cin sınıfına bağışlanan ilahi nimetlerden ve onların gerçeklerinden, Rahmanın rahmetinden (ki Rahman’dan kaynaklanan Umumi Rahmet herşeyedir; Rahıym’e dayanan hususi rahmet ve ona ait nimetler yalnız cennetlikleredir), sistem’den, varlık realitesinden bahseder...

Bu nimetlerin başında gelen, Rahman’ın insan’a Kuran'ı ve Beyan’ı talimidir ki bütün nimetleri ins-cin müşterek bahsederken bunu sadece insan için vurguluyor...

Sema’dan, Ona konan Miyzan (denge)’dan; uzay cisimleri olan Güneş, Ay’dan; Arz ve nimetlerinden; ins ve cin’in nesnel yaratılmasından; doğu-batı kavramlarından; sistem’de karışmayan acı-tatlı sudan; fani-Baki’den; her an yeni bir şen’den; kıyamet ve ahvalinden, cehennem ve cennetlerden,... açıklamalar ihtiva etmektedir...

Bu sureye has bir özellik te ins ve cine birlikte hitap eden, “şimdi (Bi-)rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlıyorsunuz?” cümlesinin sure içinde 31 ayrı yerde geçmesidir... Bu hususta bir Hadis-i Şerif şöyledir:

Hz.Rasulullah bu sure’yi ashabına okuduğunda, sükut ettiler... Bunun üzerine Hz.Rasulullah s.a.v. şöyle buyurdu: “Niye ben, cinlerden sizden işitmediğim güzel cevaplar işitiyorum?.. Cinlerin gecesinde bu sureyi cinlere okuduğumda her <şimdi Bi-rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlıyorsunuz?> ayetini dediğimde <Hayır Rabbimiz, nimetlerinden hiçbir şeyi yalanlamıyoruz; HAMD senindir>, dediler”...

Bu suredeki ikili anlatım sistem’in işleyiş realitesini, dengeyi, nesnel insanı ifade ettiği gibi, 31 aynı cümlenin zikri de “zikir” olgusuna ve zikrin Rahman’a/Rahmaniyyete dayandığına işaret eder...

Bu surede ins (insan) ile beraber cinler de tefekküre-idraka davet ve teşvik ediliyor?... Tefekkürleri-idrakları söz konusu olan bu cinlerin cennetlik oldukları da açıklanıyor?...

Elbette surenin başında açıklandığı gibi sadece insan’a mahsus olan Rahman’ın Kuran'ı ve Beyanı talim nimeti ve Fatiha suresinde bildirilen “in’am” üzere olanlar (Muhammediler) başka bir şey/zümre... Gerçek insan ve eşref-i mahlukat onlardır ki, onlar ilahi sıfatlarla tahakkuk etme lutfuna, Zatlarını tanıma nimetine ermiş bahtiyarlardır... Ne mutlu onlara ve onların dostlarına!...